Het is niet makkelijk om een opmerkelijke afwezigheid waar te nemen. Het beroemde voorbeeld van zo’n opmerkelijke afwezigheid is de hond die niet blaft. De afwezigheid van geblaf, terwijl je geblaf verwacht, is zeer cruciale informatie. Het helpt Sherlock Holmes zelfs om een moord op te lossen. Maar ga er maar eens aanstaan om iets op te merken wat er niet is. Ja, als Mark Rutte een keer niet lacht, dat valt op. Maar over dat weglachen van de premier is ook zoveel ophef dat het opvalt als hij niet schatert. Of als Geert Wilders een keer niet via twitter commentaar geeft. Maar bij alledaagse dingen is het veel moeilijker om iets op te merken wat er niet is. Een vriend van mij schreef afgelopen vrijdag op twitter: “Als Twitter ook maar een beetje op het echte leven had geleken, dan had iemand me op dinsdag al opgegeven als vermist.”

Met zijn korte berichtje wilde hij vooral aandacht vragen voor de oorzaak van zijn digitale stilte. Hij had zich opgesloten om te schrijven aan zijn nieuwe boek. Maar het was natuurlijk ook een verwijzing naar de ongelukkige David Gebhard die maar liefst twee jaar dood in zijn huis had gelegen zonder dat iemand het merkte. In het echte leven kan het dus ook dat mensen een opmerkelijke afwezigheid niet waarnemen. De buren dachten dat hij was opgenomen. En ook zijn vrienden op Hyves hebben niks opgemerkt, want David Gebhard had weliswaar een Hyvespagina, maar hij had nul vrienden. Als het niet zo intens verdrietig was, zou het lachwekkend zijn. Iemand anders vertelde op Twitter dat ze er achter was gekomen waarom de burenoverlast was verdwenen. Haar buurman die soms spullen uit het raam gooide, was een maand geleden overleden aan een alcoholvergiftiging.

In het Parool (24 maart 2012) stond naar aanleiding van de dood van Gebhard een reportage over eenzaamheid. In Amsterdam blijken zo’n 80.000 geïsoleerde mensen te wonen. Iets meer dan een kwart van de mensen boven de vijfenzestig in de hoofdstad voelt zich eenzaam. De eenzaamheid is onder laagopgeleiden veel hoger (23 %) dan onder hoogopgeleiden (4%). Dus laagopgeleiden gaan niet alleen zo’n zeven jaar eerder dood en leven ook meer jaren in slechte gezondheid. Ze hebben ook vaker geen vrienden of familieleden waarmee ze goed contact hebben. Daar moet je toch een aardige campagne tegen schooluitval op kunnen bouwen. “Wil je later te vroeg eenzaam en ongezond sterven, verlaat dan nu je school zonder diploma.” Het meest opmerkelijke aan het overzicht was echter dat de eenzaamheid onder één groep vrijwel afwezig was. In 2006 was nog 11 procent van de jongeren eenzaam. In de laatste peiling is dat nog maar 1 %. Dat is een gigantische verandering. Eenzaamheid is onder jongeren opmerkelijk afwezig.

Eenzaamheid is een opmaat voor ellende. Eenzame mensen zijn vaker ziek. Ze krijgen moeilijker een baan. Ze klagen meer. Als de eenzaamheid afneemt is dat dus een gigantische winst voor de samenleving. Wat is er met de Amsterdamse jongeren gebeurd sinds 2006? Waaraan is dit succes te danken? Zou de verdamping van de eenzaamheid te maken hebben met de opkomst van sociale media als Facebook en Twitter?

Over Facebook wordt vaak sceptisch gedaan. Zijn digitale vrienden wel echte vrienden? Toen de 42 jarige Simone Back op kerstavond op Facebook haar zelfmoord aankondigde, zijn geen van haar 1082 vrienden in actie gekomen. Een vriend gaf wel als commentaar dat ze liegt en vaker zogenaamd een overdosis nam. Maar een dag later was ze wel dood. Zo’n horrorverhaal maskeert de enorme omwenteling die gaande is. De opmerkelijke afwezigheid van eenzame jongeren duidt er eerder op dat er een verbonden generatie is opgestaan. Dat staat haaks op het beeld van de jeugd als losgeslagen hyperindividualisten.

Het ontstaan van zo’n verbonden generatie kan ongelooflijk veel gevolgen hebben. Zo hangt ook schooluitval samen met isolement. Zal schooluitval gaan dalen onder de verbonden generatie? En als ze dan hun diploma halen, neemt ook de kans af dat ze later eenzaam worden. Zo kan er zomaar een haleluja-spiraal ontstaan, waarbij goed nieuws weer nieuw goed nieuws veroorzaakt. Als mijn hypothese klopt, moeten de ouderen zich snel aan de jeugd gaan spiegelen. Dan is de beste manier om de eenzaamheid onder de bejaarden tegen te gaan, een alfabetiseringscampagne in de omgang met sociale media. Help de oudjes Facebook en Twitter op, dan gaan ze minder naar de dokter en leven ze minder wrokkig. Zo biedt een opmerkelijke afwezigheid zicht op een totaal andere, want veel socialere wereld.

De verbonden generatie
Getagd op: