Het is tijd om Stef Blok een beetje te helpen. De fractievoorzitter van de VVD zit in zijn maag met het lenteakkoord. Dat is wel te begrijpen. In 2010 was hij campagneleider voor zijn partij. De VVD voerde toen een campagne die volledig inspeelde op het egoïsme van de hardwerkende Nederlander. Een van de slogans was: “Een stem op de VVD is goed voor uw portemonnee.” De VVD presenteerde zich als de partij van een kleinere overheid en lagere belastingen. Wie burgers aanmoedigt om louter en alleen aan de eigen portemonnee te denken, moet niet gek opkijken als die burger boos is als hij in zijn portemonnee wordt geraakt.
En veel burgers worden door het lenteakkoord hard geraakt. Blok en anderen kunnen wel eufemistisch spreken over bezuinigingen, maar de maatregelen komen vooral neer op een verhoging van de belastingen. Vooral forensen zijn de klos. Vergoedingen van werkgevers voor het woon-werkverkeer moeten voortaan worden opgeteld bij het inkomen van de werknemers. Over die reiskostenvergoeding moet dus belasting worden betaald. En omdat het inkomen op papier stijgt, verliezen forensen ook een deel van hun zorg- en huurtoeslag. Die toeslagen worden immers berekend op basis van het inkomen. Woedende forensen hebben al berekeningen openbaar gemaakt waar het gaat om een paar duizend euro per jaar. Het is nu wachten op een boze forens die gaat knutselen met de oude verkiezingsposter: “Een stem op de VVD is goed voor een greep in de portemonnee.” Blok wordt daar niet blij van. Voor je het weet komt er een kiezersopstand onder de forensen. In zijn nachtmerries hoort hij al de oproep galmen: “forensen aller streken, verenigt u.”
Toch schuilt in de nachtmerrie van Blok ook de oplossing. Forensen die met de auto gaan hoeven er niks op achteruit te gaan. Het enige dat ze moeten doen is zich verenigen. Niet in een lobbyclub van forensen die de VVD onder druk zet, maar in de auto. Wie iemand meeneemt en de kosten deelt, gaat er niet op achteruit. Je krijgt namelijk ook een reiskostenvergoeding als je meerijdt met een ander. Als je met zijn drieën reist gaan deze forensen er zelfs op vooruit. Reizen ze met vier forensen dan lachen ze om de crisis.
Het moet forensen wel makkelijk worden gemaakt om samen te reizen. Nu is het ook voordelig voor forensen om samen te reizen. Toch is de populariteit van carpoolen beperkt. Dat komt omdat het wordt gezien als een beperking van de autonomie. Je kunt niet meer zelf bepalen hoe laat je heen en weer reist. Maar carpoolen kan ook veel flexibeler worden georganiseerd. Als er een ruime markt bestaat met gevraagde en aangeboden ritten zit je niet meer vast aan vaste vertrektijden. Internet is daarvoor een perfect medium. De Noordelijke provincies hebben carpoolen.nl opgezet. Er zijn sites als meerijden.nl of toogethr.com. Maar het aanbod op die sites is beperkt. Daarom komt het niet van de grond. Op een markt voor autoritten is meer anders. Carpoolen wordt pas interessant als je altijd een rit kunt vinden op de tijd dat jij wilt. Daarvoor is massa nodig.
Maar die massa is voorhanden. Dagelijks zitten zo’n 3,5 miljoen forensen op de weg. Volgens het CBS reizen zo’n 730.000 automobilisten dagelijks meer dan 32 kilometer naar hun werk. Door de belasting op woon-werkverkeer bestaat er nu een forse prikkel om voortaan samen reizen. Dat is een uitgelezen kans voor een forensenrevolutie. Als door een forse reclamecampagne en investeringen in de markt voor het delen van autoritten, een kwart van de forensen gaat carpoolen, wordt carpoolen een alternatieve infrastructuur. Carpoolen wordt dan even betrouwbaar als het openbaar vervoer en biedt net zoveel flexibiliteit als de eigen auto. Als zoveel mensen carpoolen verdwijnen de files ook als sneeuw voor de zon. De droom van iedere forens komt zo dichterbij: zonder oponthoud naar het werk.
Stef Blok hoeft dus helemaal niet zo bedrukt te zijn. Hij moet alleen werk maken van de carpoolinfrastructuur. Dan kan hij alle klagende forensen een alternatief bieden. Dan kan iedere automobilist zelf zorgen voor zijn eigen portemonnee en voor de portemonnee van zijn reisgenoten. Liberalen zijn lang in de ban geweest van een kortzichtig individualisme waarin iedereen de winst voor zichzelf hield en ellende afwentelde op anderen. De carpoolende forensen kunnen laten zien dat het anders kan. Van het samen reizen hebben zelfs mensen baat die alleen reizen. Het wordt immers rustiger op de weg. Dat is geen droeve boodschap, maar een aanlokkelijk vergezicht: Gezellig met elkaar goedkoop naar het werk over wegen zonder files.